جهت گیری خانه یا رون
یکی از مسایل مهم مربوط به شهرسازی جهت قرارگیری خانه یا رون است. این مربوط به آب و هوا، طرز تابش جهت وزش (باد مطبوع، طوفان، گردوباد و غیره .) و مکان قرار گیری و جنس زمین می شده است. معماران ایرانی برای این کار از شکل شش ضلعی استفاده می کرده اند . کتاب قدیمی المسالک و الممالک اصطخری، نقشه هایی در ضمیمه دارد که فوق العاده زیبا می باشند. در این نقشه ها علامت جنوب در بالای آن گذاشته شده و جهت مخالف آن شمال است. در اصل این شکل از این یک شش ضلعی بدست آمده که در رئوس مستطیل داخل آن شمال و جنوب قرار می گرفته است. با همین روش در ایران سه رون را در نظر می گرفته اند:
1- رون راسته
2- رون اصفهانی
3- رون کرمانی
رون راسته
در رون راسته مستطیلی که در داخل شش ضلعی قرار می گیرد جهت شمال شرقی- جنوب غربی دارد. در شهرهای مرکزی ایران مثل تهران، یزد، جهرم و شهر تبریز در شمال غربی ایران و برخی شهرهای دیگر از رون راسته استفاده می شده است. جهت این رون تقریبا مواجه با قبله است. در صدر اسلام در این مکانها در ارتباط با جهت گیری بناها به طرف قبله مسأله ای نداشته اند. متأسفانه اخیرا با در نظر نگرفتن این مسأله و با جهت گیری جدید شرقی- غربی خانه هایی را ساخته اند که می بایست در فصل گرما، آنها را از شدت گرما ترک کرد. تهران جدید نیز بدلیل عدم توجه به جهت مناسب به بدترین وضع خود افتاده است. در گذشته معتقد بودند که اگر شهر و آبادی شمال آن گرفته شود تب خیز شده و دلیل آن هم این است که شهر تهویه نمی شود. در تهران می بینیم که در بعضی از نقاط در غرب آن هوا راکد است و در روزهایی توصیه می شود که افراد مریض به آن مناطق نروند.
رون اصفهانی
رون اصفهانی جهت شمال غربی- جنوب شرقی دارد و در اصفهان، استخر، تخت جمشید و فارس این رون را داریم. در اصفهان معمار بزرگ احمد اصفهانی، پیچش ایوان مسجد امام با میدان نقش جهان را که حدود 45 درجه اختلاف دارد (خود میدان رون اصفهانی است ولی مسجد روبه قبله است) به نحو بسیار جالبی حل کرده است.
رون کرمانی
رون کرمانی جهتی غربی- شرقی دارد و شهرهایی مثل کرمان، همدان، آبادیهای آذربایجان غربی در مناطق ارارتوها، خوی، و برخی شهرهای دیگر با این رون ساخته شده اند.
درباره این سایت